“Oordeel nooit alleen vanuit je eigen behoeftes over het nut van innovaties” (dit blog is ook als artikel verschenen in het jaarlijkse magazine van de SpeakersAcademy)
Sinds 2010 houd ik mij bezig met digitale innovaties in stedelijke omgevingen. In eerste instantie als lid van de gemeenteraad van Amsterdam (2010-2014). Zo diende ik in 2011 het initiatiefvoorstel in om alle data van de gemeente open te stellen voor hergebruik, tenzij privacy- en veiligheidsbelangen zich daartegen verzetten. Zoals het gaat met innovatie was het voor iedereen wel wennen. Ik herinner me een ambtenaar die bekende dat alle data in ruwe vorm openbaar maken toch een beetje voelde alsof je in je onderbroek staat. Verder diende ik een motie in om niet langer te investeren in vervanging en onderhoud van informatieborden bij tramhaltes. In plaats daarvan wilde ik investeren in een mobiele app met actuele reistijden. Deze motie werd ook met veel aarzeling ontvangen. Inmiddels is een app met actuele reistijden een vanzelfsprekendheid geworden. Wat illustreert dat je nooit te snel moet opgeven als je wilt vernieuwen.
Voor mijn huidige werk in het Urban Science team van Axians ben ik bezig met de technologische kant van innovaties in stedelijke omgevingen. Dat doe ik niet vanuit de vraag: wat is er allemaal wenselijk en mogelijk? Maar voor mij staat centraal: hoe krijgen we het geïmplementeerd?
BEOORDEEL HET NUT VAN INNOVATIE NOOIT ALLEEN VANUIT JE EIGEN BEHOEFTES
Mijn interesse voor digitale innovatie kwam destijds niet uit de lucht vallen. Voordat ik in de gemeenteraad van Amsterdam startte, was ik adviseur betalingsverkeer bij De Nederlandsche Bank. Met een consortium van partijen werkten we aan een landelijk programma Diensteninnovatie en ICT. Terugkijkend was mijn tijd bij DNB heel bepalend voor mijn kijk op innovatie. Ik startte in 2007 en werd meteen naar Frankfurt gestuurd om met collega-adviseurs uit andere landen te praten over innovaties in betalingsverkeer. Daarbij kwam ook betalen met een mobiele telefoon aan de orde. Dat zou nooit wat worden was het algemene standpunt; veel te onhandig. Bovendien, de mobiele telefoon was er alleen voor mensen met voldoende inkomen en zou nooit het grote publiek bereiken.
Eenmaal terug in Amsterdam zat ik in de tram tegenover een haveloos uitziende man die druk met een mobieltje in de weer was. Op dat moment besefte ik dat een mobiele telefoon voor daklozen en vluchtelingen een ‘lifeline’ is om de communicatie met vrienden en familie in stand te kunnen houden. Ik heb hiervan geleerd dat het belangrijk is om nooit alleen vanuit je eigen behoeftes en je eigen blik op de wereld over het nut van innovaties te oordelen.
DIGITALE PLATFORMEN, DATA EN DIENSTEN
De periode bij DNB was mijn introductie in de wereld van digitale platformen, data en diensten. De gedachte hierachter was dat de digitale betaalinfrastructuur ook kan dienen als platform voor andere soorten dienstverlening, zoals ‘e-identity’. Inmiddels is dit denken in platformen, waar data verzameld, ontsloten en hergebruikt wordt om diensten te ontwikkelen, gemeengoed.
De term Smart City is een verzamelnaam voor allerlei digitale diensten die ten goede komen aan de inwoners, bezoekers en bedrijven in een stad. Traditioneel kent de stad een aantal fysieke infrastructuren die nodig zijn om diensten te leveren, zoals voor elektriciteit en drinkwater. Een Smart City heeft tussen de fysieke infrastructuur en de laag van diensten een extra laag gecreëerd, namelijk de digitale infrastructuur. Die wordt gevoed door een toenemend aantal databronnen, zoals IoT-sensoren, camera’s, GPS en mobiele telefoons. Vanuit Urban Science richten we ons op de diensten die we kunnen ontwikkelen met de verzamelde data. Door de samenwerking met andere onderdelen van Vinci, het moederbedrijf van Axians, krijg ik steeds meer inzicht in wat erbij komt kijken om de digitale infrastructuur in een dicht bebouwde omgeving te ontwikkelen.
DIGITALE INNOVATIES IN STEDELIJKE GEBIEDEN WORDEN STEEDS NOODZAKELIJKER
Voor bewoners van de stad is de infrastructuur grotendeels onzichtbaar en zijn het vooral de diensten die in het oog springen. Zoals apps die inzage geven in de beschikbaarheid van deelfietsen of de bezetting van laadpalen. Omdat een steeds groter deel van de wereldbevolking in de stad woont, zijn dit soort diensten noodzakelijk om de leefbaarheid op peil te houden. In Mexico-Stad is het privébezit van auto’s sinds 1990 meer dan verdubbeld met alle gevolgen van dien. Tegelijkertijd bedragen de kosten van openbaar vervoer voor forenzen met lage inkomens, die zich geen auto kunnen veroorloven, de helft van hun huishoudbudget. Als we kijken naar Smart Cities, dan voelen we in Nederland de noodzaak om grootschalig digitale innovaties in stedelijke omgevingen door te voeren nog niet. Maar in andere delen van de wereld is die noodzaak klip en klaar. De leefbaarheid in steden is één van de grootste uitdagingen van onze tijd.
DE SMART CITY IS NIET ALLEEN EEN TECHNOLOGISCH VRAAGSTUK
Leefbaarheid kent veel aspecten. Ik ben optimistisch als het gaat om technologie. Met een klein team van ‘data scientists’ zijn we al in staat om aansprekende projecten rondom ‘computer vision’ en ‘predictive analytics’ te realiseren. Maar het gaat om het grotere geheel. Hoe krijgen we alle ontwikkelingen op één lijn? Daarbij zijn ook allerlei maatschappelijke en economische vraagstukken van belang. Als we geen oog houden voor het grotere geheel, kan het snel bergafwaarts gaan. Ook in steden in de Westerse wereld.
Wat dat betreft is de stad Detroit exemplarisch. Door de teloorgang van de auto-industrie en de financiële crisis konden veel inwoners de rekening voor drinkwater niet meer betalen. Wanbetalers werden rücksichtslos afgesloten. Met als gevolg dat steeds minder gebruikers de vaste kosten van het waternet moesten dragen. Dit betekende minder inkomsten en uiteindelijk was er geen geld meer voor onderhoud. Door middel van digitalisering had veel voorkomen kunnen worden: eerdere signalering van de sociale problematiek en meer efficiëntie in het onderhoud. Dit praktische voorbeeld onderstreept het belang van innovatie. Smart Cities zijn zeker niet meer alleen ‘Nice to Have’.
Dit artikel is ook verschenen als column in het jaarlijkse magazine van de Speakersacademy.
